ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ - ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟ ΔΟΞΑΤΟΥ

ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Μελέτη Περίπτωσης - Δήμος Δοξάτου.

Μιχαήλ Γ. Παπάζογλου

mipapaz@sch.gr

Εκπαιδευτικός Τεχνολόγος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός,

Διευθυντής  Επαγγελματικού Λυκείου Δοξάτου, Δημοτικός Σύμβουλος Δήμου Δοξάτου
Επικεφαλής της ελάσσονος αντιπολιτεύσεως του Δήμου Δοξάτου
με την παράταξη ΄΄Ανοιχτή Παρέμβαση Δήμου Δοξάτου΄΄

Ευπραξία Μ. Βλαχοδήμου

vlachodi@sch.gr

Εκπαιδευτικός Τεχνολόγος Ηλεκτρονικός  Μηχανικός,

Υπεύθυνη Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού, Κέντρο Συμβουλευτικής & Προσανατολισμού (ΚΕΣΥΠ) Λάρισας

Περίληψη

Στόχος της εργασίας είναι να παρουσιάσει  ως μελέτη περίπτωσης  μια αγροτική περιοχή της χώρας μας η οποία με το δυναμικό της μπορεί να υποστηρίξει τη λειτουργία Aγροτικού – Κτηνοτροφικού Λυκείου.

Κατά το σχεδιασμό λάβαμε υπόψη μας τις ιδιαιτερότητες, τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, την υλικοτεχνική υποδομή των σχολείων της περιοχής αλλά και το κενό που υπάρχει στη δομή των επαγγελματικών λυκείων στη χώρα μας.

Ευελπιστούμε η πρότασή μας να συμβάλει  στο διάλογο που έχει αναπτυχθεί στη χώρα μας γύρω από τον τρόπο με τον οποίο μπορεί η τοπική αυτοδιοίκηση να παρεμβαίνει και  να αναπτύσσει πολιτικές που να απαντούν στα σύγχρονα προβλήματα της κοινωνίας και της εκπαίδευσης στις σημερινές συνθήκες της πολυεπίπεδης κρίσης. Αν μάλιστα τύχει της ευρύτερης αποδοχής, τα προσδοκώμενα αποτελέσματα θα είναι η αειφόρος τεχνική και οικονομική ανάπτυξη της περιοχής μας, η δημιουργία θέσεων εργασίας και εν τέλει η κοινωνική σταθερότητα.

Λέξεις κλειδιά: Αγροτικό – Κτηνοτροφικό  Λύκειο, αειφόρος ανάπτυξη.

Εισαγωγή

Είναι κοινά αποδεκτό ότι η κρίση που μαστίζει τη χώρα μας δεν είναι μόνο Ελληνική, αλλά, πρωτίστως και κύρια, παγκόσμια. Για την κρίση αυτή έχουν γραφτεί και έχουν δει το φως της δημοσιότητας χιλιάδες γενικά και ειδικά άρθρα. Ως γνωστό η κατάσταση, ιδιαίτερα στη χώρα μας, είναι πολύ δύσκολη, δεν έχουμε ωστόσο  τη διάθεση να επεκταθούμε και να εντρυφήσουμε περισσότερο σε αυτό.

Μετά από αξιολόγηση του υφιστάμενου επιπέδου οικονομικής και τεχνολογικής ανάπτυξης του Δήμο Δοξάτου Δράμας και σε συνάρτηση με τους υπάρχοντες φυσικούς πόρους, προβαίνουμε στην ακόλουθη πρόταση για, έστω μερική, μελλοντική ανάταξη και διέξοδο ιδιαίτερα των νέων μας από τον ασφυκτικό κλοιό της ανεργίας που μας μαστίζει.

Έχοντας υπόψη μας:

•        Τον αγροτικό χαρακτήρα του Δήμου μας

•        Τους υπάρχοντες πόρους και υποδομές

•        Την έλλειψη ενημέρωσης και εκπαίδευσης στις νέες συνθήκες του αγροτικού επιχειρείν

•        Την έλλειψη συντονισμού και συνεργασίας των τοπικών φορέων

 Προτείνουμε:

•        Την αποτελεσματική στελέχωση και λειτουργία του Τμήματος Τοπικής Οικονομικής Ανάπτυξης του Δήμου Δοξάτου

•        Τη δημιουργία νέου Επαγγελματικού Λυκείου με κατεύθυνση Αγροτική – Κτηνοτροφική

•        Τη στενή συνεργασία των δύο παραπάνω με στόχο την αγροτική ανάπτυξη της περιοχής, μέσα στο δύσκολο και ανταγωνιστικό περιβάλλον.

Το τμήμα τοπικής οικονομικής ανάπτυξης του Δήμου Δοξάτου

Το τμήμα αυτό καλείται να παίξει ένα πολύ σημαντικό ρόλο, όμως η πραγμάτωση του απαιτεί τον εξοπλισμό και στελέχωση του με Γεωπόνο, Κτηνίατρο, Τεχνολόγο Τροφίμων καθώς επίσης και με Γραμματειακή Υποστήριξη. Ο ρόλος του επιστημονικού αυτού προσωπικού θα είναι υποστηρικτικός/συμβουλευτικός σε όλους εκείνους που ενδιαφέρονται, έχουν ανάγκη και επιθυμούν να ξεκινήσουν καινούρια εκμετάλλευση ή μικρή επιχείρηση (οικογενειακή, συνεταιριστική, ομάδων κλπ) στους πιο κάτω τομείς:

• Γεωργία (συμβατική, ολοκληρωμένη διαχείριση, βιολογική, νέες δυναμικές καλλιέργειες).
• Κτηνοτροφία όλων των μορφών (νέες μονάδες, εκσυγχρονισμός υφιστάμενων μονάδων).
• Ιχθυοκαλλιέργεια ( αύξηση ιχθυοπανίδας, βελτίωση υποδομών),
• Σαλιγκαροτροφία (κεφάλαια, τεχνικός εξοπλισμός).
• Τεχνολογία Τροφίμων (μονάδες επεξεργασίας, τυποποίησης και πιστοποίησης αγροτοκτηνοτροφικών προϊόντων: ζυμαρικά, τουρσιά, κομπόστες, χυμοί, κρεατικά,  γαλακτοκομικά κλπ).

Η συμβολή και η βοήθεια για την επίτευξη των παραπάνω στόχων θα προέλθει μέσω:

• Ενημέρωσης για προγράμματα και χρηματοδοτήσεις επιχειρήσεων.
• Δημιουργίας φακέλου για έναρξη νέας επιχείρησης.
• Προώθησης νέων δυναμικών καλλιεργειών.
• Βελτίωσης και πιστοποίησης των προϊόντων και των πρώτων υλών.
• Δημιουργίας νέων προϊόντων και εργαλείων / μηχανημάτων.

Το επιχειρείν θα αφορά:

• Επεξεργασία και πώληση γάλακτος και προϊόντων του (π.χ. γιαούρτια, τυριά, κασέρια, βούτυρα, αριάνι, κ.λπ.).
• Επεξεργασία και πώληση σιτηρών και προϊόντων τους (π.χ. άλευρα, ζυμαρικά, πίτες, ζωοτροφές κ.λπ.).
• Παραγωγή κτηνοτροφικών καλλιεργειών για σανό, ενσίρωμα, ζωοτροφές και οργανικά λιπάσματα.
• Καλλιέργεια αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών για αφεψήματα και αρωματικά έλαια.
• Καλλιέργεια ενεργειακών φυτών για αιθανόλη, βιοντίζελ και καύσιμη ύλη (πέλετ-μπριγκέτα).
• Επεξεργασία και πώληση κρέατος και προϊόντων του (π.χ. κρέας, λουκάνικα και διάφορα αλλαντικά κλπ).
• Καλλιέργεια κηπευτικών και λαχανωδών (π.χ. νωπά, χυμοί, κονσέρβες κλπ).
• Παραγωγή πολλαπλασιαστικού υλικού (π.χ. δενδρύλλια, φυτώρια, μοσχεύματα κλπ), με έμφαση στις τοπικές ποικιλίες.

Οι δραστηριότητες αυτές θα πραγματοποιούνται λαμβάνοντας υπόψη τη νομοθεσία περί πιστοποίησης και φυτοϋγείας και θα ακολουθούν απαρέγκλιτα τους κανόνες της Ορθής Γεωργικής Πρακτικής. Επί ευκαιρία θυμίζουμε στο σημείο αυτό ότι ο Δήμος Δοξάτου είναι αυτάρκης σε νερό τόσο από άποψη ποσότητας όσο και από άποψη ποιότητας.

Στην προσπάθεια μας αυτή σημαντικό εργαλείο θα αποτελέσει και ο νόμος 4015/2011 Φ.Ε.Κ. 210 τ. Α' / 21-9-2011 με τίτλο: «Θεσμικό πλαίσιο για αγροτικούς συνεταιρισμούς, τις συλλογικές οργανώσεις  και την  επιχειρηματικότητα  του  αγροτικού κόσμου-οργάνωση της εποπτείας του κράτους».

Είναι αυτονόητο ότι θα καταβληθεί η μέγιστη δυνατή προσπάθεια όσον αφορά στη συμπόρευση των προσπαθειών μας με τους κανόνες της οικολογίας που συνεπάγεται σεβασμό στο περιβάλλον. Οφείλουμε να ακολουθήσουμε τους Κώδικες Ορθής Γεωργικής Πρακτικής (ΦΕΚ 142 τ. Β΄ 29-1-2004 και ΦΕΚ 1709 τ. Β΄ 17-8-2015). Κατανοούμε απόλυτα πως τη γη την κληρονομήσαμε βάζοντας ως παρακαταθήκη για να την παραδώσουμε στις επερχόμενες γενεές όχι απλά γόνιμη, αλλά γονιμότερη.

Το Αγροτικό Κτηνοτροφικό  Λύκειο

Διαπιστώνεται τεράστιο κενό στο Δήμο μας στην Εκπαίδευση, με έμφαση στις νέες τεχνολογίες όπως και στην παραγωγή ποιοτικών προϊόντων στους τομείς της Γεωργίας, Κτηνοτροφίας και της Τεχνολογίας Τροφίμων και Πρώτων Υλών. Η εμπειρία 10ετιών μας οδηγεί στο συμπέρασμα πώς αν αυτό το κενό καλυφθεί, τα οφέλη που θα προκύψουν για την τοπική κοινωνία και ιδιαίτερα για τους άνεργους νέους μας θα είναι πολλά και μετρήσιμα.

Στο Δήμο Δοξάτου λειτουργεί σήμερα το 1^ο Επαγγελματικό Λύκειο Δοξάτου με μαθητές από τα Γυμνάσια του Αγ. Αθανασίου, των Κυργίων, του Δοξάτου, του Καλαμπακίου και των Κρηνίδων του όμορου Δήμου Καβάλας καθώς επίσης από την Κοινότητα Χωριστής του όμορου Δήμου Δράμας. Οι μαθητές λοιπόν προέρχονται από 14 Τοπικές και Δημοτικές Κοινότητες με πληθυσμό άνω των 20.000 κατοίκων.

Όσον αφορά τη στέγαση του Αγροτικού Λυκείου, λαμβάνοντας υπόψη μας:

•        Το υπάρχον μαθητικό δυναμικό στα Γυμνάσια του Δήμου μας, το οποίο διαρκώς συρρικνώνεται όπως καταγράφεται στον πίνακα 1:

Πίνακας 1: Μαθητικό δυναμικό Γυμνασίων

Γυμνάσια	2010-2011	2015-2016
Αγ. Αθανασίου	119	94
Δοξάτου	111	84
Καλαμπακίου	185	112
Κυργίων Κρηνίδων	47 203	48 135

     Σύμφωνα δε με τα ισχύοντα περί «Συγχώνευσης Σχολείων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης», το Γυμνάσιο Κυργίων, κατά πάσα πιθανότητα, δεν θα αποφύγει τη συγχώνευση του με όμορο Γυμνάσιο.

•        Το μαθητικό δυναμικό του Επαγγελματικού Λυκείου, ΕΠΑ.Λ. Δοξάτου - όπως καταγράφεται στον πίνακα 2 - παρουσιάζει εντυπωσιακή αύξηση και μάλιστα σε μια περίοδο που σε πολλές περιοχές μειώνεται για πολλούς και διαφορετικούς λόγους:

Πίνακας 2: Μαθητικό δυναμικό ΕΠΑΛ Δοξάτου

2013-2014	2014-2015	2015-2016
85	100	119

Στους παρακάτω πίνακες 3, 4, 5 φαίνεται η κατανομή του μαθητικού δυναμικού του 

ΕΠΑ.Λ. Δοξάτου στις ομάδες προσανατολισμού (Α τάξη) και στις ειδικότητες των τομέων (Β και Γ τάξη):

Πίνακας 3: Κατανομή μαθητών Α τάξης στις ομάδες προσανατολισμού

	Μαθητικό δυναμικό
Τεχνολογικών Εφαρμογών                                                        Γεωπονίας	13 15
Διοίκησης – Οικονομίας	11

Πίνακας 4: Κατανομή μαθητών Β τάξης στους τομείς και ειδικότητες

	Μαθητικό δυναμικό
Τεχνικός Εφαρμογών Πληροφορικής Υπάλληλος Διοίκησης και Οικονομικών Υπηρεσιών Τεχνικός Φυτικής Παραγωγής	11   15   11
Τεχνικός Τεχνολογίας Τροφίμων και Ποτών	13

Πίνακας 3: Κατανομή μαθητών Γ τάξης στους τομείς και ειδικότητες

	Μαθητικό δυναμικό
Τεχνικός Εφαρμογών Πληροφορικής   Υπάλληλος Διοίκησης και Οικονομικών Υπηρεσιών	7 12
Τεχνικός Φυτικής Παραγωγής	11

Προτείνουμε τη λειτουργία Αγροτικού-Κτηνοτροφικού Λυκείου και με νέες ειδικότητες όπως:

• Τεχνικός Ζωοτεχνίας
• Τεχνικός Γαλακτοκομίας − Τυροκομίας

Το Επαγγελματικό Λύκειο (Αγροτικό-Κτηνοτροφικό) είναι σκόπιμο να είναι αυτόνομο χωροταξικά, γιατί θα έχει και μαθητές/τριες  μεγαλύτερους/ες από την  ηλικία των 15-18 ετών. Φιλοδοξούμε το σχολείο αυτό να αναπτυχθεί και να αναλάβει ένα ρόλο παρόμοιο με αυτόν της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής Θεσσαλονίκης, της Γαλακτοκομικής ΕΠΑ.Σ. Ιωαννίνων και της Αβερωφείου ΕΠΑ.Σ. Λάρισας.

Θα είναι Δημόσιο (Κρατικό ή Δημοτικό - Αυτοδιοίκητο), στο πλαίσιο της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και  οι μαθητές/τριες που θα φοιτούν θα μπορούν:

• Να προέρχονται από όλη την Ελληνική Επικράτεια.
• Να λαμβάνουν και Απολυτήριο Λυκείου ισότιμο με αυτό των άλλων τύπων λυκείων που λειτουργούν στη χώρα, και Πτυχίο της ειδικότητας.

Επίσης, θα μπορεί να λειτουργήσει και ως Κέντρο Επιμόρφωσης και Κατάρτισης αναλαμβάνοντας τη διεξαγωγή σεμιναρίων και προγραμμάτων κατάρτισης στους δημότες μας αλλά και στους κατοίκους άλλων περιοχών.

Προτείνουμε δύο σενάρια (χάρτης περιοχής):

• 1η λύση: Το Γυμνάσιο Αγ. Αθανασίου να συγχωνευθεί με το Γυμνάσιο Δοξάτου και το Γυμνάσιο Κυργίων. Οι μαθητές του 2ου Δημοτικού σχολείου του Αγ. Αθανασίου να μεταγραφούν στο Γυμνάσιο Δοξάτου και οι μαθητές του 1ου Δημοτικού σχολείου του Αγ. Αθανασίου να ενταχθούν στο Γυμνάσιο Κυργίων. Το ΕΠΑ.Λ. Δοξάτου να μεταστεγαστεί στο κτήριο του Γυμνασίου Αγ. Αθανασίου.

• 2η λύση: Το Γυμνάσιο Κυργίων να συγχωνευτεί με το Γυμνάσιο Αγ. Αθανασίου και οι μαθητές των Κυργίων, της Αγοράς και των Πηγαδιών να μεταγραφούν στο Γυμνάσιο Αγ. Αθανασίου. Το ΕΠΑ.Λ. Δοξάτου να μεταστεγαστεί στο κτήριο του Γυμνασίου Κυργίων.

Συγκρίνοντας αυτές τις δύο προτάσεις πιστεύουμε ότι η πρώτη πρόταση είναι πιο εφικτή αλλά και πιο εύκολα υλοποιήσιμη, γιατί:

• Ο Άγιος Αθανάσιος διασχίζεται από τον κεντρικό οδικό άξονα Δράμα-Καβάλας (απέχει 13 Κm από τη Δράμα και 23 Κm από την Καβάλα).
• Το κτήριο του Γυμνασίου Αγίου Αθανασίου είναι κτισμένο στην άκρη του χωριού, διαθέτει μεγάλο αύλειο χώρο και υπάρχει δίπλα του δημοτικό κτήμα (10.000 m2 περίπου).

Τα Δημοτικά Σχολεία που  ήδη  έχουν  κλείσει (Αγίας Παρασκευής, Καλαμώνος, Κεφαλαρίου, Νεροφράχτη και Φτελιάς) μετά από ευρύτερη διαβούλευση με τους τοπικούς φορείς θα μπορούσαν:

• Να μετατραπούν σε ξενώνες του νέου Σχολείου.
• Να μετατραπούν σε εργαστήρια και χώρους πρακτικής άσκησης του νέου Σχολείου.
• Να   περιέλθουν   στους   τοπικούς φορείς για άλλες κοινωφελείς χρήσεις.

Συνεργασία του Δήμου με το Αγροτικό Λύκειο

Για να καταστεί δυνατή η λειτουργία του Αγροτικού Λυκείου, χρειάζεται πρώτα να ληφθούν σημαντικές αποφάσεις από το Δήμο Δοξάτου. Καταρχάς σ' ό,τι αφορά τη δημιουργία και τη στέγαση του Αγροτικού-Κτηνοτροφικού Λυκείου στα πρώτα χρόνια της εγκατάστασης και λειτουργίας απαιτείται σημαντική  χρηματοδότηση ώστε να λειτουργήσει απρόσκοπτα. Χρηματοδότηση επίσης θα χρειαστεί η διαφήμιση και η  προώθηση όλου του εγχειρήματος.

Στη συνέχεια θα μπορούν να αναληφθούν κοινές δράσεις όπως:

·         Θεματικά σεμινάρια  που θα αφορούν την καλλιέργεια  φυτών όπως Ηλίανθος, Σόγια, Σιτάρι, Αρωματικά Βότανα αλλά και τομείς όπως Μελισσοκομία, Τυροκομία κ.α.

·         Βοήθεια στη δημιουργία φακέλων επιχειρήσεων καθώς και εκσυγχρονισμού αυτών

·         Παραγωγή και διάθεση προϊόντων καθώς και προώθηση αυτών με αριθμό φορολογικού μητρώου μέσω της κοινωφελούς επιχείρησης του Δήμο Δοξάτου ή μέσω του σωματείου του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων ή μέσω της Σχολικής Επιτροπής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.

Ο Δήμος θα αναλάβει το επιχειρηματικό μέρος του σχεδίου που προτείνουμε. Ουσιαστικά θα παίζει τον ρόλο της διοίκησης του σχολείου (μάνατζμεντ).

Συμπεράσματα

Μέσα από τα δεδομένα για τους φυσικούς πόρους ( Κλίμα, Εδάφη, Νερά και Καλλιέργειες) προκύπτει εύκολα το συμπέρασμα, ότι ο Δήμος Δοξάτου είναι ένας κατεξοχήν Γεωργικός δήμος. Επίσης, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής η ανεργία ανέρχεται στην αποκεντρωμένη περιφέρεια Μακεδονίας – Θράκης σε 24,8% τον Οκτώβριο του 2015.

 Για αυτούς τους λόγους πιστεύουμε ότι η δημιουργία ενός ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ με εξειδίκευση στην παραγωγή προϊόντων διατροφής πρώτης ανάγκης για τον Άνθρωπο, τα Ζώα και για τις Αγροβιομηχανίες, με επίκεντρο την Σποροπαραγωγή, το Πολλαπλασιαστικό Υλικό καθώς επίσης  και την Επεξεργασία,  Τυποποίηση και Πιστοποίηση αυτών, θα λειτουργήσει μεσοπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα θετικά τόσο στην τοπική οικονομία όσο και στο ηθικό των ανέργων νέων. Δεν έχει μικρότερη σημασία ότι οι απόφοιτοι από ένα τέτοιο ΛΥΚΕΙΟ θα αποκομίσουν όλες εκείνες τις γνώσεις που είναι απαραίτητες, μεταξύ των άλλων, για να αντιλαμβάνονται γρηγορότερα και βαθύτερα την ανάγκη για συμπόρευση, συνεργασία και τελικώς για δημιουργία επαγγελματικά λειτουργούντων Αγροτικών Συνεταιρισμών.

Ευελπιστούμε ότι η πρόταση μας θα τύχει ευρύτερης αποδοχής και στήριξης, προς όφελος των κατοίκων πρώτα του δήμου μας και μετά  της ευρύτερης περιοχής και θα αποτελέσει παράδειγμα για άλλες περιοχές της χώρας μας.

Βιβλιογραφικές αναφορές

Η πρότασή μας δε στηρίζεται σε συγκεκριμένη βιβλιογραφία. Στην ενότητα αυτή παραθέτουμε τη νομοθεσία στην οποία έγινε αναφορά στο κείμενό μας.

Απόφαση 142082031/2015 ΦΕΚ 1709/Β/17-8-2015 Κώδικας Ορθής Γεωργικής Πρακτικής για   την Προστασία των Νερών από τη Νιτρορρύπανση Γεωργικής Προέλευσης. Ανακτημένο στις 3-2-2016 από το δικτυακό τόπο http://www.et.gr/idocs-nph/search/pdfViewerForm.html?args=5C7QrtC22wE4q6ggiv8WTXdtvSoClrL8MdkQqj2Nadp6k5uE6xNduJInJ48_97uHrMtszFzeyCiBSQOpYnTy36MacmUFCx2ppFvBej56Mmc8Qdb8ZfRJqZnsIAdk8Lv_e6czmhEembNmZCMxLMtZembPqbC1Z4VKC9zmm9K1CSaBczGJI9gdUi044Kqj4

Νόμος 4015/2011 Θεσμικό πλαίσιο για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, τις συλλογικές οργανώσεις και την επιχειρηματικότητα του αγροτικού κόσμου-οργάνωση της εποπτείας του κράτους. Ανακτημένο στις 3-2-2016 από το δικτυακό τόπο https://nomoi.info/%CE%A6%CE%95%CE%9A-%CE%91-210-2011-%CF%83%CE%B5%CE%BB-1.html

Υπουργική Απόφαση  125347/568/2004 ΦΕΚ 142/Β/29.1.2004 Κώδικες Ορθής Γεωργικής Πρακτικής. Ανακτημένο στις 3-2-2016 από το δικτυακό τόπο http:// www.dsanet.gr/Epikairothta/Nomothesia/ya125347_04.htm

Παράρτημα

Παρουσιάζουμε παρακάτω στοιχεία μέσα από τα οποία διαφαίνονται οι λόγοι επιλογής του Δήμου Δοξάτου για την ανάληψη πρωτοβουλίας ίδρυσης Αγροτικού - Κτηνοτροφικού Λυκείου σύμφωνα με την πρότασή μας.

Ο Νομός Δράμας, με έκταση 3468 Κm2 (εκ των οποίων τα 760 Κm2 περίπου καλύπτονται από διάφορα δασικά είδη) βρίσκεται στο ανατολικότερο τμήμα της Μακεδονίας. Τα όρη Παγγαίου, Μενοίκιου, Φαλακρού, Λεκάνης και Συμβόλου περικλείουν λεκανοπέδια και ορισμένα βυθίσματα. Το μεγαλύτερο λεκανοπέδιο είναι αυτό στο νότιο τμήμα της Δράμας, δηλαδή η μεγαλύτερη έκταση του Δήμου Δοξάτου. Αυτό το λεκανοπέδιο περιλαμβάνει μία υδρολογική λεκάνη από περίπου 1800 Κm3 και μια καλλιεργήσιμη έκταση γύρω στα 600 Μm2. Μορφολογικά το λεκανοπέδιο διαιρείται σε δύο διαφορετικά τοπία, το πεδινό και το ορεινό, και σε τρεις επιμέρους τύπους τοπίου.

Στο Πεδινό τοπίο ανήκουν, το κυματοειδές, το ομοιόμορφης κλίσης και το επίπεδο τοπίο. Το τελευταίο έχει ένα υψόμετρο 70-80 m και στο κατώτερο τμήμα του λεκανοπεδίου η κλίση είναι 3-0,2 %. Υψώνονται μερικοί λόφοι γύρω από το χωριό Μεγαλόκαμπος και δύο άλλοι στο ΝΑ τμήμα του νομού, οι γνωστές τούμπες του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Στο χαμηλότερο τμήμα του επίπεδου τοπίου, που έχει ένα υψόμετρο γύρω στα 40 m, απαντούν τα Οργανικά ιζήματα (Τενάγη των Φιλίππων) με μια συνολική έκταση από περίπου 100.000 στρ., εκ των οποίων μόνο το 30% ανήκουν στο νομό Δράμας. Από τα 30.000 στρ. ένα ποσοστό γύρω στο 70 % κατέχονται και καλλιεργούνται από παραγωγούς του Δ. Δοξάτου.

Στο Ορεινό τοπίο, στο βόρειο τμήμα του λεκανοπεδίου Δράμας, υψώνεται το όρος Φαλακρό (2200-2300 m), ανατολικά συνδέεται με τα όρη της Λεκάνης (Τσάλ-Νταγ) που είναι το προς βορράν απώτερο όριο του Δ. Δοξάτου (πρώην Δ. Μ. Αλεξάνδρου). Εκτιμάται πως ένα 20% περίπου του Δ. Δοξάτου ανήκει σε αυτό το τοπίο.

Στα βορειοανατολικά του Δήμου Δοξάτου, περιοχή Κυργίων, επικρατούν άριστες συνθήκες για την ανάπτυξη όλων των μορφών κτηνοτροφίας. Αντίθετα, ο συντριπτικός αριθμός των Δημοτικών Κοινοτήτων στο νότιο τμήμα του Δήμου μας είναι καταλληλότερες για τα φυτά των Μεγάλων Καλλιεργειών, τα Χορτοδοτικά, είδη τα Κηπευτικά κ.λ.π.

Οι κοινότητες αυτές γειτνιάζουν/βρίσκονται στην παρατενάγεια ζώνη του τυρφώνα, γνωστού ως «Τενάγη Φιλίππων» (πρώην λίμνη Πραβίου). Τα Τενάγη αποτελούν έναν οικότοπο υψίστης οικολογικής σημασίας από υδρολογική και κλιματολογική άποψη. Εξαιτίας της ποιότητας της τύρφης (πάχος και σύσταση) δεν ρυθμίζει μόνο τις παροχές νερού των πηγών στα κράσπεδα των μαρμάρων σε ολόκληρη τη λεκάνη, αλλά λειτουργεί ισορροπιστικά στο μικροκλίμα της ευρύτερης περιοχής. Επίσης αποδεσμεύει ετησίως από 8 μέχρι 15 Kg/στρ. αζώτου (είναι η κινητήριος δύναμη της ανάπτυξης των φυτών).

Στο στοιχείο αυτό, σε συνδυασμό με την οργανική ουσία (>10%) και τη χαμηλή στάθμη του υδροφόρου ορίζοντα (βρίσκεται στα 2-3 m το καλοκαίρι), οι παραγωγοί μας επιτυγχάνουν τις υψηλότερες ανά την Ελλάδα αποδόσεις π.χ. στο Καλαμπόκι (με ισοδύναμη εισαγωγή ενέργειας) όπου κυμαίνονται κατά μέσο όρο στα 1400 κιλά ανά στρέμμα.

Η έκφραση αυτού του στοιχείου σε μεικτό εισόδημα που επιτυγχάνουν οι παραγωγοί του Δήμου μας μόνο από τα Τενάγη, ανέρχεται σε περίπου 110 εκατ. ευρώ (οι τιμές παίζουν καθοριστικό ρόλο στο τελικό οικονομικό αποτέλεσμα).

Υπενθυμίζεται στο σημείο αυτό ότι οι παραγωγοί του Δήμου μας δεν πρέπει να εφαρμόζουν δόσεις αζωτούχου λιπάσματος μεγαλύτερες από 15 Kg/στρ. στο καλαμπόκι. Ένα άλλο, κατά τη γνώμη μας, ενδιαφέρον στοιχείο για τους οικολογικά ευαίσθητους πολίτες είναι ότι το καλαμπόκι δεν ανήκει στα είδη καλλιεργειών που επιβαρύνουν με διοξείδιο του άνθρακα την ατμόσφαιρα (ανήκει στα C4 φυτά που αξιοποιούν έντονα το CO2 της ατμόσφαιρας).

Στην Πεδινή ζώνη (Τενάγη και παρατενάγεια ζώνη) αναφέρουμε τα πλεονεκτήματα:

·         Αφθονία νερού κατάλληλης ποιότητας, η αξιοποίηση του κυμαίνεται μεταξύ 30-40%.

·         Ύπαρξη δικτύου για επιφανειακή άρδευση. 

·         Έγινε αναδασμός σε κάποιες Δ. Κοινότητες.

·         Μεγάλη ποικιλία εδαφών (Ανόργανων - Οργανικών, Γαιοτυρφωδών, με ουδέτερο, όξινο και αλκαλικό ρΗ).

·         Ευνοϊκό μικροκλίμα για θερμοαπαιτητικές καλλιέργειες (καλαμπόκι, βαμβάκι ζαχαρότευτλα, μηδική, κηπευτικά κλπ).

·         Ικανοποιητικό ποσοστό Αγροτών και κυρίως Νέων Αγροτών και ύπαρξη μηχανικού εξοπλισμού και εμπειρίας καλλιεργειών.

·         Ύπαρξη τοπικού γενετικού υλικού (Φυτικής και Ζωικής Παραγωγής).

Τα μειονεκτήματα είναι:

·         Ανεπάρκεια συνεργατικής συνείδησης παραγωγών.

·         Ανύπαρκτοι οι ιδιωτικοί οικονομικοί πόροι.

·         Έλλειψη Κεντρικού Δημόσιου Σχεδιασμού.

·         Ανύπαρκτες δυνατότητες εκπαίδευσης-μετεκπαίδευσης των παραγωγών.

·         Ελάχιστες δυνατότητες συντονισμού και συνεργασίας των τοπικών φορέων.

·         Αντιπαραγωγικό Οδικό και Σιδηροδρομικό δίκτυο μεταφορών.

·         Κατάχρηση στην εφαρμογή των μέσων παραγωγής (λιπάσματα, φάρμακα).

·         Κακή χρήση σταυλικών και θεριζοαλωνιστικών υπολειμμάτων.

·         Ανύπαρκτη συνείδηση για δημιουργία χώρων συγκέντρωσης ληγμένων-άχρηστων φυτοφαρμάκων, συσκευασιών αυτών κλπ.

Στην ημιορεινή ζώνη τα πλεονεκτήματα είναι:

·         Μερική δυνατότητα άρδευσης από υδατοταμιευτήρες και γεωτρήσεις.

·         Επικρατούν τα συνεκτικά και ελαφρώς όξινα εδάφη, κατάλληλα για το σύνολο σχεδόν των ετήσιων καλλιεργειών.

·         Υπάρχει συσσωρευμένη εμπειρία με ειδικές καλλιέργειες, άρα καλλιέργειες όπως η στέβια, κάποια αρωματικά φυτά, ο ηλίανθος, το σουσάμι κλπ έχουν καλές καλλιεργητικές προοπτικές.

·         Λόγω θέσης, η ζώνη αυτή ευνοεί κοινές πρωτοβουλίες μεταξύ παραγωγών από διαφορετικά Δ. Διαμερίσματα.

·         Ικανοποιητικό δίκτυο αγροτικών δρόμων.

Αντίστοιχα τα μειονεκτήματα είναι:

·         Μικρή πρόσβαση σε νερό άρδευσης.

·         Μικρός σχετικά κλήρος.

·         Τα εδάφη πρέπει να βρίσκονται στο «ρώγο» τους για να εξοικονομούνται καύσιμα στη φάση της προετοιμασίας για σπορά.

·         Μετά την καπνοκαλλιέργεια κυριαρχεί η καλλιεργητική αναρχία.

·         Υπερβολική επέκταση της ελαιοκαλλιέργειας και των φωτοβολταϊκών σε γόνιμα εδάφη.

·         Φυτρώνουν πολυκατοικίες σε αμιγώς γεωργικές εκτάσεις και αφαιρούνται αμετάκλητα εκτάσεις από την παραγωγή τροφίμων.

Στην ορεινή ζώνη τα πλεονεκτήματα είναι:

·         Κυριαρχεί το πουρνάρι, το πεύκο, η οξιά, η δρυς και το μεικτό δάσος.

·         Απαντώνται μεγάλες εκτάσεις με αγρωστώδη σε πρώην καμένα δάση.

·         Υπάρχουν πηγές όπως και μικρές φυσικές λίμνες.

·         Το οδικό δίκτυο βρίσκεται σε καλή σχετικά κατάσταση.

·         Συναντά κανείς ιστορικά και ιδιαίτερου οικολογικού κάλλους χωριά, κατάλληλα να λειτουργήσουν ως τόπος αναψυχής, για ολιγοήμερες διακοπές και για άθληση.

·         Στα χαμηλότερα τμήματα και εκεί όπου το πάχος του εδάφους είναι αρκετό μπορεί να ευδοκιμήσουν καρποφόρα δέντρα (μηλιές, ιπποφαές, κρανιές κλπ).

·         Ο χώρος ενδείκνυται για κάθε μορφή κτηνοτροφικής δραστηριότητας.

Και τα μειονεκτήματα:

·         Μικρός πληθυσμός λόγω αστυφιλίας και μετανάστευσης.

·         Μεγάλη απόσταση από τα εμπορικά κέντρα της περιοχής.

·         Έλλειψη τεχνικής υποδομής.

·         Τόσο η κτηνοτροφία όσο και η γεωργία έχουν αφεθεί στην τύχη τους.

·         Ανύπαρκτοι είναι οι κατάλληλοι στάβλοι, οι αποθήκες χοντροειδών ζωοτροφών, τα σημεία παράδοσης γάλατος κλπ.

·         Ανύπαρκτη η υγειονομική και η κτηνιατρική υποδομή.

Σε αυτό το πλαίσιο μπορούν να τεθούν άξονες μελλοντικής ανάπτυξης, όπως:

·         Οργάνωση καλλιεργητών σε τοπικό επίπεδο (Ομάδες, Συνεταιρισμοί κλπ).

·         Οργάνωση σε Ομοειδή Συστήματα Παραγωγής με δυνατότητα μεταποίησης της πρώτης ύλης από την ομάδα παραγωγών.

·         Στελέχωση και ενίσχυση του Τμήματος Τοπικής Οικονομίας Ανάπτυξης του Δή­μου Δοξάτου.

·         Υιοθέτηση του κανονισμού «Εφαρμογή Ορθής Γεωργικής Πρακτικής».

·         Μέτρα για εξασφάλιση αρδευτικής δυνατότητας των νέων καλλιεργειών.

·         Επινόηση δυνατοτήτων για σποροπαραγωγή μηδικής, καλαμποκιού και κηπευτι­κών.

·         Δημιουργία μονάδας Παραγωγής Ζωοτροφών και Προϊόντων Καύσιμης Ύλης.

·         Έμφαση στις Νέες Ειδικές Καλλιέργειες, όπως στη στέβια, τα αρωματικά, φαρμακευτικά φυτά, τους μικρούς καρπούς (μπλούμπερρυ, κράσμπερρυ μπλάκμπερρυ, ριβήσια κλπ).

·         Προώθηση της βιολογικής κτηνοτροφίας και των βιολογικών κηπευτικών

 με τη συμβολή των πλεονεκτημάτων που θα προκύψουν από την υλοποίηση των προτάσεων μας.

                  Για καλύτερη κατανόηση των όσων αναφέρουμε στη μελέτη περίπτωσης που παρουσιάσαμε, κρίνουμε σκόπιμο να παραθέσουμε τους χάρτες της  περιοχής και συγκεκριμένα

·         Τον χάρτη βλάστησης Νομού Δράμας  όπως ανακτήθηκε από http://www.pedramas.eu/images/stories/maps/m6.jpg στις 7-2-2016.

·         Τον χάρτη του Δήμου Δοξάτου όπως ανακτήθηκε από https://www.google.gr/maps/@41.0926126,24.2213443,2704m/data=!3m1!1e3 στις 7-2-2016.

Ευχαριστίες

     Ευχαριστούμε το συνταξιούχο καθηγητή του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Σιδηρά Νικόλαο και τη μαθηματικό – πληροφορικό κ. Γιαζιτζόγλου Κυριακή για τη πολύτιμη βοήθειά τους στην εκπόνηση αυτής της εργασίας.